- TEMA E SÍNTESE DO ARGUMENTO
O libro ábrese cunha introducción que condensa unha moderna teoría do conto exposta en forma de proverbios. Dous son os principios: unidade emotiva e remate esencial.
O eixo temático xira arredor da psicoloxía e das experiencias extraordinarias da xente galega. * A psicoloxía: Dieste retrata en historias diferentes a psicoloxía das xentes galegas, por medio do seu comportamento e reaccións: o carácter sinxelo e bondadoso (Pampín, Estreliña); o espíritu emprendedor e nostálxico (os emigrantes de “O grandor do mundo e “Na ponte de ferro”); o orgullo e amor propio, que ante as ofensas e as presións configura personalidades fieis a uns valores morais insubornables ( o fogueiro, o vello Moreno, Ramires). O …ver más…

De pequeno malcriaronno e nunca foi a escola, os amigos o deixaban e el quedaba so no mesmo sitio sempre. Era un neno encerrado no corpo dun adulto.
“O vello que quería ver o tren”: un vello que vivía coa súa filla , o xenro e o neto, empezou a dicir que quería ve-lo tren antes de ir para o outro mundo, pero ninguén lle facía caso. Un día o cura enterouse do que pasaba e levou ao vello e a o neto a ve-lo tren.
“O neno suicida”: un home conta esta historia na taberna despois de ler unha noticia de que un neno quería suicidarse. Era a historia dun vello que naceu da terra, non sabía falar e ía espido. Logo comezou falar e, conforme pasaban os anos íase facendo máis novo. Cando chegou a ser un neno, matouse porque non soportaba a idea de volver a ser un recién.
“Na morte de Estreliña”: Estreliña era unha rapaza moi obediente, que facía as cousas sen esperar nada a cambio. Un día Estreliña morreu, pero ninguén a votou de menos por como era, senón polo que facía.
“O grandor do mundo”: Un home que oira falar moi ben de Bos Aires que decidiu marchar para alí e ver todas as marabillas que dicían que había. Estivo dez anos e volveu rico en penurias e en recordos da súa casa vella e murmuraba sempre que grande é o mundo.
“Pampín”: Pampín era un mozo moi querido na vila, pois era moi xeneroso e axudaba aos nenos cos seus problemas, pero seguía sendo un pobre mozo sen espírito da aldea dos mariñeiros.
“Espanto de nenos”: Na aldea había un almacén baleiro,